مرگ شعار تکثر در کن
از متن تا حاشیه؛ روایتی چندلایه از کن ۲۰۲۵
تا همین چند دهه پیش، جشنواره کن معبد فیلم‌های هنری بود. جایی که در آن نگاه‌های تازه کشف می‌شدند، فرم‌های نو شکل می‌گرفتند و زبان‌های متفاوت سینمایی مجال بروز می‌یافتند. اما حالا این جشنواره بیشتر شبیه یک شوی لباس بی‌محتواست. کن دیگر نه دغدغه سینما دارد، نه مخاطبانش را جدی می‌گیرد. همه‌چیز در کن خلاصه شده در ژست‌های روشنفکرانه و کلیشه‌هایی که فقط قرار است به مد روز فرهنگی غرب بخورد. اتفاقی که در سه دهه اخیر برای کن رقم خورده، یک سقوط آزاد است. جشنواره‌ای که روزگاری با انتخاب فیلم‌هایی از اسطوره‌هایی مثل فلینی، کوروساوا، ویسکونتی و کالاتازوف سهم بزرگی در تاریخ سینما داشت، حالا شبیه صفحه‌ای اینستاگرامی با هشتگ‌های داغ شده که بیشتر دنبال لایک و ترند است تا معنا و هنر.
مسئله اصلی اینجاست: کن دیگر به دنبال کشف و شهود نیست، بلکه به دنبال هماهنگی هرچه بیشتر با گفتمان فرهنگی مسلط است. اگر روزگاری معیار انتخاب فیلم‌ها در کن بر پایه نوآوری، عمق و روایت‌های اصیل بود، حالا آنچه اهمیت دارد، هم‌راستایی با روایت فرهنگی غرب از دنیاست. فیلم باید خوراک توییتر باشد، نه یک تجربه سینمایی. باید هشتگ‌خور باشد، نه سینمایی اصیل. همین تغییر معیار است که جشنواره را از یک جشن هنری به یک پروژه فرهنگی تبدیل کرده است. فرمول هم مشخص است: فیلمی بساز درباره رنج اقلیت‌ها (ترجیحاً آن‌هایی که در غرب محبوب‌ترند)، آن را در قالبی پرزرق‌وبرق و بی‌سروته ارائه بده، در کن اکرانش کن، جایزه ببر و با لبخند روی جلد مجلات برو.
از سوی دیگر نگاه کن به سینمای غیرغربی هم هر روز عوام‌فریبانه‌تر و تحقیرآمیزتر می‌شود. شعار «صدای جنوب جهانی» در عمل فقط شامل فیلم‌هایی می‌شود که فقر، بدبختی، سرکوب و سانسور را نمایش دهند. درواقع کن فقط آن چیزی را از جهان سوم می‌خواهد که خودش سفارش می‌دهد و فیلمسازان این کشور‌ها، ناچارند نقش پیک سفارش‌های فرهنگی کن را بازی کنند. نتیجه‌اش هم چیزی نیست جز بازتولید همان نگاه استعماری‌ای که کن زمانی ادعای مخالفت با آن را داشت.
کن زمانی می‌تواند نجات پیدا کند -البته بعید است- که بفهمد سینما ابزار نمایش ژست‌های سیاسی نیست. کن باید از توهم جهانی‌بودن بیرون بیاید و بفهمد که تبدیل به جشنی ابلهانه برای دلخوشی حلقه‌ای بسته از صاحبان رسانه و سلبریتی‌ها شده است. اما تا آن زمان، بهتر است کن را همان‌طور که هست ببینیم: یک برند خالی، یک شوی تهی و یک طبل زرین توخالی.
https://ekran.media/